ملتون، تحقيقات خود را در دهه‌ي 1960 زماني آغاز كرد كه جنبشهاي نوپديد ديني،‌ كم‌كم چهره‌اي آشكار به خود مي‌گرفتند. ملتون دكتراي خود را در دين‌شناسي از دانشگاه نورث وسترن NorthwestemUniversity گرفت و دوره‌ تخصصي خود را در مقوله‌بندي افراد و گروههايي كه پيش‌تر به برخي از آنها اشاره شد،‌افراد و گروههايي كه خود را بيرون از جامعه فرض مي‌كنند،‌گذراند.

او بسيار بر حق ديگر فرقه‌ها و كيشها براي برخورداري از دين خود تاكيد مي‌كند. او حامي حقوق مندرج در اولين متمم قانون اساسي بوده است و از حق اديان جديد براي بيان و عرضه خود دفاع كرده است. او جزو مدافعان عدم يكدست كردن جامعه است.

ملتون،‌ رئيس مؤسسه مطالعه دين آمريكا است كه مركزي مستقل بوده، در طبقه‌ي فوقاني كليساي متحد متوديست در ايسلاويستاي كاليفرنيا قرار دارد. او از اين مركز است كه عرصه ي ديني را مورد تحقيق قرار مي‌دهد، اخبار مربوط به جنبشهاي نوپديد ديني را شرح و تفيسر مي‌كند، مطلب مي‌نويسد و به پژوهش مي‌پردازد. ملتون يك نويسنده، مؤلف و ويراستار پركار است كه بيش از سي كتاب از آثار او است.

مهم‌ترين اثر جيمز گوردون ملتون، بي‌شك عبارت است از: Encyclopedia of American Religions , يادايرة‌المعارف اديان آمريكا، اين اثر حجيم‌ترين كتابي است كه تاكنون در زمينه‌ي اديان اقليت آمريكا نوشته شده است. ملتون تاريخچه، شعاير و عقايد 1200 دين مختلف را توصيف كرده و آنها را در نظامي سيستماتيك طبقه‌بندي نموده است. اين سيستم خاص طبقه‌بندي نموده است. اين سيستم خاص طبقه‌بندي به خواننده در درك جايگاه هر يك از اديان آمريكا كمك مي‌كند. اين كتاب، به طور كلي، مرجع غيرقابل اجتنابي براي مدارس و كتابخانه‌هاي ديني است. در مورد بسياري از مداخل اين كتاب، تنها مرجع اطلاعات، خود اين كتاب است.

ملتون در نگارش متن براي اين كتاب حجيم دو جلدي، 16 سال وقت صرف كرده و به معني واقعي، تنها كتاب و نوشته درباره‌ي اديان مورد مطالعه‌اش جمع‌آوري كرده است. او صدها ساعت براي تحقيق و مسافرت وقت گذاشته و با رهبران و اعضاي گروههاي مختلف ديني مصاحبه كرده است.

اين كتاب، منبعي است براي شروع مطالعه‌ي تحقيقي. به علاوه كساني كه به اديان مختلف برخورد كرده و خواهان دانستن پيشينه‌ي مختصري در آنها هستند مي‌توانند به اين كتاب رجوع كنند. به استثناي «شهود يهوه»،‌ «ادونتيستهاي روز هفتم» (منتظران ظهور روز هفتم)، «مورمونها»،‌طرفداران «دانش مسيحي» و انشعابهاي اصلي، در مورد اكثريت فرقه‌هاي ديني آمريكا،‌هيچ مطلب چاپ شده‌اي وجود نداشت. مثلاً تا زمان خودكشي دسته‌جمعي فاجعه‌آميز طرفداران «معبد مردم» در گويانا،‌ جز مقالات اتفاقي در روزنامه‌ يا مجلات، مطلب ديگري درباره‌ي اين فرقه‌ي كاليفرنيايي در دسترس نبود. حتي اطلاعات موجود درباره‌ي گروههايي نظير Christadelphian، ديني كه بخش پابرجا و مهمي در صحنه‌ي ديني آمريكا در صد سال گذشته داشته است نادر است. به جز چند فصل كوتاه در كتاب برايان ويلسون و چند مرجع اتفاقي در چند مجله و كتاب، اطلاعات خاصي از اين گروه در دسترس نيست. با آنكه تعداد پيروانش هزاران نفر است و نوشته‌جات داخليش، حجم زياد و كيفيت عالي دارند.

يكي از وجوه درخشان كار ملتون، آن است كه او تلاش كرده اديان را گروه‌بندي كند و آنها را به خانواده‌هايي تقيسم كند. او كلاً اديان را در 17 خانواده جاي مي‌دهد. از جمله: خانواده‌ي گروههاي عبادي، خانواده‌ي گروههاي ليبرال،‌خانواده‌ي گروههاي ادونتيست (منتظر ظهور مسيح). اين اولين كار جدي براي درك و طبقه‌بندي پهنه‌ي وسيع دين آمريكا است. ملتون با اين كار خواننده را كمك مي‌كمد تا سريعاً عقايد اساسي هر يك از اديان را درك كند.

يكي از مسائل مورد بحث در كتاب مزبور،‌ پيدايش انشقاق در اديان آمريكا است. مثلاً خانواده ادونتيست عمدتاً شامل اين شعبه‌ها است: كليساي ادونتيست روز هفتم، شهود يهوه و كليساي سراسري خدا (آرمسترانگيسم) (1)، اما از شهود يهوه‌ي به تنهايي، تعداد زيادي فرقه‌هاي ديني مشتق شده است از جمله «كنفرانس متدينان مسيحي»،‌ «جنبش، ميسيونري خانه‌ي عوام»،«دانشجويان كتاب مقدس تجلي»، « موسسه كتاب مقدس شباني»،‌«دانشجويان كتاب مقدس سپيده‌دم». دليل شكافهاي مزبور، در اين كتاب بحث شده است و اختلافات هر يك از انشعابها با ديگران مطرح گرديده است. اين انشقاقها پيش‌تر تقريباً هيچ مورد توجه نشريات دانشگاهي قرار نگرفته بودند.

اين دايرة‌المعارف، تنها به فرقه‌هاي ديني كوچك‌تر و جذاب‌تر نمي‌نگرد، بلكه به انشعابهاي ديني بزرگ‌تر نيز مي‌پردازد. مثلاً انشعابهاي لوتران، متوديست، كليساي جهاني،‌پنتاكستال (پنجاهه‌گرا)، كاتوليك و انشعابهاي اصلي ديگر كه همگي مورد تحقيق تجربي و ميداني قرار گرفته‌اند. به علاوه انشقاقهاي حاصل شده در اين گروههاي اصلي مورد بحث قرار گرفته‌اند، مثلاً خانواده‌ي پيتيست به اين گروهها تقسيم شده است: كليساي متوديست حواري، كليساي دانيل باند، كليساهاي انجيل آسبري، كليساي اصلاح شده‌ي متحد حواريوني صهيون. ملتون در مورد الهيات، سيستم عبادي و نظام كشيشي اين انشعابهاي اصلي و تفاوت هر يك بحث مي‌كند. مقايسه عناصر مختلف نظامهاي ديني با يكديگر از كارهاي برجسته اين كتاب است.

از محسنات اين كتاب، اختصار آن است. به رغم اينكه 2 جلد و هر يك حدود 600 صفحه است اما به هر گروه ديني، بيش از چند پاراگراف اختصاص داده نشده است. مثلاً براي هر يك از گروههاي خانواده‌ي ادونتيست بيش از يك يا دو پاراگراف گذاشته نشده است. شايد انصاف آن باشد كه در مورد هر گروه، حداقل يك جلد يا بيشتر مطلب نوشته شود، اما هدف اين دايرة‌المعارف، آشنا نمودن محقق با عقايد و اعمال اصلي اين گروهها است. در هر حال،‌ملتون با منابع و مراجعي كه معرفي مي‌كند، خواننده را قادر مي‌سازد در صورت نياز به مطالعه‌ي بيشتر، اين كار را انجام دهد. براي منابع بيشتر بايد به كتاب ديگر ملتون تحت عنوان Denominations ADirectoryofReligions رجوع كرد. او در كتاب ديگرش، چنان نشاني گروهها را آورده است كه حتي خواننده مي‌تواند با خود گروهها و سازمانها تماس گرفته، آثار مكتوبشان را درخواست كند. دايرة‌المعارف اديان آمريكا، با چاپي عالي، كاغذ ضخيم و جلدي مقاوم، منتشر شده است.

منبع : http://bashgah.net/pages-6134.html با اندكي خلاصه سازي